FİİL
Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır.
FİİL-İ MÂZİ
Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar).
|
كَتَبَ |
yazdı |
عَلِمَ |
bildi |
نَصَرَ |
yardım etti |
|
أَكَلَ |
yedi |
شَرِبَ |
içti |
فَتَحَ |
açtı |
|
حَضَرَ |
geldi |
وَجَدَ |
buldu |
ضَرَبَ |
vurdu |
|
كَسَرَ |
kırdı |
رَكِبَ |
bindi |
شَكَرَ |
teşekkür etti, şükretti |
|
سَمِعَ |
duydu, işitti |
دَخَلَ |
girdi |
دَرَسَ |
ders yaptı, eğitim gördü |
|
ذَهَبَ |
gitti |
نَشَرَ |
yaydı |
قَطَعَ |
kesti |
Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli تْ harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler:
|
كَتَبَ |
den → |
كَتَبَتْ |
(o kadın) yazdı | |
|
أَكَلَ |
den → |
أَكَلَتْ |
(o kadın) yedi | |
|
وَجَدَ |
den → |
وَجَدَتْ |
(o kadın) buldu | |
Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir.
FİİL-İ MAZİ ÇEKİM TABLOSU
|
|
Cemi (Çoğul) |
Müsennâ (İkil)Tesniye |
Müfred (Tekil) |
|
| Müzekker |
كَتَبوُا |
كَتَباَ |
كَتَبَ |
Gâib (3. şahıs) |
|
(Onlar) yazdılar |
(O ikisi) yazdı |
(O) yazdı |
||
| Müennes |
كَتَبْنَ |
كَتَبَتاَ |
كَتَبَتْ |
Gâibe |
| Müzekker |
كَتَبْتُمْ |
كَتَبْتُماَ |
كَتَبْتَ |
Muhâtab (2. şahıs) | |||||
|
(Sizler) yazdınız |
(Siz ikiniz) yazdınız |
(Sen) yazdın |
|||||||
| Müennes |
كَتَبْتُنَّ |
كَتَبْتُماَ |
كَتَبْتِ |
Muhâtaba | |||||
| Müzek.+Müe. |
كَتَبْناَ |
كَتَبْناَ |
كَتَبْتُ |
Mütekellim (1.şahıs) | |||
|
|
(Bizler) yazdık |
(İkimiz) yazdık |
(Ben) yazdım |
||||